Η ΠΟΛΗ ΜΑΣ
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ (ΚΡΗΤΗ)
Πληροφορίες από την κα. Κάλλια Νικολιδάκη
Αρχαιολόγος Δήμου Ηρακλείου
Εικόνες από τον κ. Παπαδάκη Εμμανουήλ, EFIAP
Εποχή του σιδήρου – Δωριείς (1100 – 67 π.Χ.): Τον 10ο αιώνα π.Χ. το νησί αποικήθηκε από Δωριείς όπου μετέφεραν στην Κρήτη τον πολιτισμό τους. Οι κάτοικοι του νησιού κατέφυγαν στα βουνά και σε απόκρημνες περιοχές.
Οι Δωριείς εγκαταστάθηκαν στις σημαντικότερες πόλεις όπως Κνωσό, Φαιστό, Γόρτυνα, Τύλισο, Χερσόνησο, Κυδωνία, Σητεία. Η τέχνη παίρνει νέα μορφή με την χρησιμοποίηση του σιδήρου. Ο πολιτισμός συνεχίζει την ανάπτυξή του με περισσότερο Δωρικές και ανατολικές επιρροές. Το νησί συνεχίζει να είναι εμπορικό κέντρο.
Αρχαϊκή – Κλασική – Ελληνιστική περίοδος: Κατά την αρχαιότητα, κέντρο ήταν η Κνωσός. Πρέπει να υπήρχε οικισμός βόρεια της Κνωσού, κοντά στο σημερινό Ηράκλειο.Το Ηράκλειον είναι το επίνειο της Κνωσού , αναφέρει ο Στράβων.
Α΄ Βυζαντινή περίοδος 330μ.Χ – 824μ.Χ.: Η Κρήτη αποτελεί «θέμα » της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, με κέντρο τη Γόρτυνα. Αραβική κατάκτηση. Περίπου στα 822-823 μ.Χ.
Η πόλη ονομάζεται Rabdh el Khandaq, δηλαδή το Φρούριο της Τάφρου. Οι Άραβες για να προστατευθούν έχτισαν τείχος, ενώ γύρω του άνοιξαν ένα βαθύ χαντάκι. Έτσι αργότερα ονομάστηκε Χάντακας στη Β’ Βυζαντινή περίοδο και Candia στην περίοδο της Ενετοκρατίας. Τώρα εγκαταλείπεται η Γόρτυνα και ο Χάνδακας γίνεται πρωτεύουσα του νησιού.
Β’ Βυζαντινή περίοδος . Επανάκτηση της Κρήτης από τους Βυζαντινούς: Το 826 μ.Χ. ο Βυζαντινός στρατηγός Καρτερός αποτυγχάνει.
Το 960 μ.Χ. ο Νικηφόρος Φωκάς εκστρατεύει εναντίον των Αράβων και το 961 μ.Χ ανακαταλαμβάνει την πόλη. Έχτισε ένα νέο φρούριο κοντά στο Κανλί Καστέλλι, αλλά τελικά παρέμειναν στον ερειπωμένο Χάνδακα.
Μεγάλο Κάστρο θα λέγεται τώρα το Ηράκλειο. Άρχοντες κατοικούν τώρα στο Κάστρο από εκλεκτές βυζαντινές οικογένειες. Η πόλη ανοικοδομείται. Επισκευάζεται και συμπληρώνεται το τείχος και οργανώνεται το λιμάνι.
Βενετοκρατία: Στα 1024, έτος της άλωσης της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους το Μεγάλο Κάστρο και ολόκληρη η Κρήτη περνά στα χέρια των Βενετών. Ως το 1669 η Κρήτη αποτέλεσε μια ενιαία διοικητική περιοχή με το όνομα «Βασίλειο της Κρήτης».
Το Κάστρο Candia: Γίνεται πρωτεύουσα του νησιού η έδρα του εκάστοτε Δούκα. Δημιουργείται νέα οχύρωση με τις Πύλες. Το λιμάνι σπουδαίο εμπορικό κέντρο. Το 16ο αιώνα, έχουμε άνθηση στις τέχνες. Διαμορφώνεται η Κρητική Σχολή και ξεκινά το έργο του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου του El Greco. Αναπτύσσονται τα γράμματα, η λογοτεχνία, η ποίηση, το θέατρο. Στην αρχιτεκτονική, έχουμε μεγάλη άνθηση. Ο Μητροπολιτικός ναός του Αγίου Μάρκου, η Λότζια, οι Βενετσιάνικες και ορθόδοξες εκκλησίες, οι κρήνες τα μνημεία υπάρχουν ακόμα και σήμερα.
Τουρκοκρατία στο Κάστρο: 1645 πρώτη εμφάνιση των Τούρκων. 20 χρόνια πολιορκία γύρω από το φρούριο της πόλης, ως το 1669. Με προδοσία του μηχανικού Αντρέα Μπαρότση αποκαλύπτονται στον Τούρκο Αχμέτ Αλή τα αδύνατα σημεία των τειχών. Αρχίζουν οι αλλαγές παντού. Στα κτίρια, στις εκκλησίες, που μετατρέπονται σε τζαμιά, στις κρήνες κ.λ.π. Μετά το 18ο αιώνα αρχίζει μια συμμετοχή των Χριστιανών και κάποιες επαναστάσεις του Κρητικού λαού.
19ος αιώνας: Η πόλη μετονομάζεται σε Ηράκλεια και αργότερα σε Ηράκλειο. Οι Τούρκοι μεταφέρουν την πρωτεύουσα της Κρήτης στα Χανιά, στα μέσα του 19ου αι.
Το 1898 το Νοέμβριο φεύγει και ο τελευταίος Τούρκος από το νησί. Τον επόμενο μήνα αποβιβάζεται στα Χανιά ο Ύπατος αρμοστής πρίγκιπας Γεώργιος και εγκαθιδρύεται έτσι η Κρητική Πολιτεία υπό την «υψηλή προστασία» της Αγγλίας, Ιταλίας, Γαλλίας και Ρωσίας, ως το 1913, όπου γίνεται η ένωση με την Ελλάδα.
20ος αιώνας: Ραγδαία ανάπτυξη του Ηρακλείου. Εξέλιξη. Μεγάλη εμπορική κίνηση. Αλλαγές παντού. Οι Ηρακλειώτες, ζουν σήμερα ασφυκτικά στο Ηράκλειο ακολουθώντας το ρεύμα της αστυφιλίας. Μεγαλούπολη, τέταρτη στη σειρά στις πόλεις της Ελλάδας. Πανεπιστημιούπολη, τουριστικό Κέντρο, Ολυμπιακή πόλη σήμερα ζει στους ρυθμούς της Ευρώπης.
